“Vật bất ly thân” lốp dự phòng đang âm thầm biến mất: Chủ ô tô lợi hay hại?

Xu hướng mới: Lốp dự phòng dần biến mất

Những năm gần đây, nhiều mẫu xe hơi thế hệ mới, đặc biệt trong phân khúc SUV đô thị như Hyundai Creta, Toyota Yaris Cross, Kia Seltos, Mitsubishi Xforce… bắt đầu loại bỏ bánh xe dự phòng truyền thống. Thay vào đó, nhà sản xuất chỉ trang bị bộ vá nhanh lốp hoặc cung cấp dịch vụ cứu hộ bên đường như “liều thuốc an thần” cho người tiêu dùng.

Tại Việt Nam, Honda HR-V vẫn duy trì bánh dự phòng loại nhỏ thay vì loại bỏ hoàn toàn

Sự thay đổi này diễn ra âm thầm nhưng có hệ thống. Theo thống kê không chính thức, tỷ lệ xe mới tại nhiều thị trường lớn như Mỹ, châu Âu hay Nhật Bản còn sử dụng bánh dự phòng đã giảm từ hơn 90% cách đây một thập kỷ xuống chỉ còn dưới 50% hiện nay. Tại Việt Nam, xu hướng này cũng đang manh nha, tuy nhiên một số mẫu xe, tiêu biểu như Honda HR-V vẫn duy trì bánh dự phòng loại nhỏ thay vì loại bỏ hoàn toàn.

Vì sao bánh dự phòng bị “thất sủng”?

1. Cắt giảm chi phí sản xuất

Một bộ bánh dự phòng đầy đủ (bao gồm lốp, vành, kích nâng, dụng cụ tháo lắp) có thể đội chi phí sản xuất mỗi xe thêm từ 100–200 USD. Với quy mô sản xuất hàng trăm ngàn xe, số tiền tiết kiệm được cho nhà sản xuất là cực kỳ đáng kể. Đó là lý do không khó hiểu khi các hãng âm thầm “loại” vật phẩm này ra khỏi danh mục tiêu chuẩn.

2. Tối ưu trọng lượng và hiệu suất nhiên liệu

Bánh dự phòng cộng thêm từ 10–20 kg trọng lượng cho xe. Trong bối cảnh các hãng ô tô chạy đua tối ưu tiêu thụ nhiên liệu và tuân thủ các quy định khí thải nghiêm ngặt (CAFE tại Mỹ, Euro 6 tại châu Âu), việc cắt giảm những chi tiết không quá thiết yếu như bánh dự phòng trở thành phương án hợp lý.

3. Tăng diện tích chứa đồ

Bỏ bánh dự phòng giúp mở rộng khoang hành lý, đặc biệt quan trọng với các mẫu SUV đô thị. Ví dụ, Mitsubishi Xforce đã tối ưu dung tích khoang hành lý lên tới hơn 350L khi loại bỏ lốp dự phòng.

4. Công nghệ lốp và dịch vụ cứu hộ phát triển

Nhiều mẫu lốp hiện đại có khả năng tự vá hoặc duy trì áp suất sau khi đâm thủng nhẹ (run-flat, self-sealing). Dịch vụ cứu hộ bên đường cũng ngày càng phổ biến, đặc biệt ở khu vực thành thị, giúp người dùng bớt phụ thuộc vào bánh dự phòng.

Nhưng có thực sự tối ưu cho người dùng?

Từ góc độ tiêu dùng, việc bỏ bánh dự phòng vẫn tiềm ẩn không ít rủi ro, nhất là tại Việt Nam, nơi hạ tầng giao thông chưa đồng đều.

1. Giảm sự an tâm khi di chuyển

Theo khảo sát trên nhiều diễn đàn ô tô Việt, phần lớn tài xế, đặc biệt những người thường xuyên đi đường dài, vẫn ưu tiên xe có bánh dự phòng. Một chủ xe Honda CR-V chia sẻ: “Đi đường trường mà chỉ có bộ vá nhanh thì thực sự rất lo lắng, nhất là ở nơi xa sóng điện thoại”.

2. Bộ vá nhanh và cứu hộ không “vạn năng”

Bộ vá nhanh chỉ hữu dụng với những lỗ thủng nhỏ trên mặt gai lốp. Nếu lốp bị rách thành, bung mép, hoặc nổ lớn, giải pháp này vô dụng. Trong khi đó, dịch vụ cứu hộ cũng không phải lúc nào cũng sẵn có, đặc biệt ở các khu vực hẻo lánh.

3. Nguy cơ chi phí phát sinh

Một số hãng dù không trang bị lốp dự phòng nhưng lại bán bộ lốp phụ như một “gói option” giá cao. Điều này vô hình chung đẩy thêm gánh nặng chi phí cho người dùng.

Lốp dự phòng ngày càng nhỏ đi hoặc nhiều mẫu xe đã loại bỏ hoàn toàn

Câu chuyện thực tế: HR-V và thị trường SUV đô thị Việt Nam

Honda HR-V thế hệ mới được xem là một điển hình cho xu hướng “tối ưu hóa” này. Tại nhiều thị trường quốc tế như Mỹ, Nhật Bản, châu Âu, HR-V đã bỏ hẳn lốp dự phòng, chỉ trang bị bộ vá nhanh.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, Honda vẫn duy trì bánh dự phòng loại nhỏ (compact spare) trên các phiên bản HR-V bán ra thị trường. Đây là sự điều chỉnh phù hợp với thực tế giao thông và thói quen người dùng trong nước.

Điều này cho thấy, mặc dù chạy theo xu hướng toàn cầu hóa chi phí và tối ưu trọng lượng, Honda vẫn linh hoạt cân nhắc nhu cầu địa phương khi quyết định trang bị.

Thực tế, không chỉ HR-V, các mẫu Hyundai Creta, Toyota Yaris Cross, Mitsubishi Xforce, Kia Seltos… tại Việt Nam cũng đã loại bỏ hoặc chỉ để lại bánh dự phòng loại nhỏ, hoặc bộ vá nhanh tùy từng phiên bản.

Chuyên gia ô tô uy tín tại Hà Nội bình luận: “Trong môi trường đô thị hiện đại, bánh dự phòng có thể không còn quá cần thiết. Nhưng ở Việt Nam, khi di chuyển liên tỉnh, vùng sâu vùng xa, bánh dự phòng thực sự vẫn là vật dụng an toàn không thể thiếu”.

Góc nhìn đa chiều: Bánh dự phòng có đáng “khai tử”?

1. Người dùng cần chủ động

Nếu sở hữu xe không có lốp dự phòng, tài xế cần tự trang bị kiến thức về bộ vá nhanh, chăm kiểm tra áp suất lốp thường xuyên, và cân nhắc mua bảo hiểm cứu hộ chuyên biệt.

2. Nhà sản xuất cần minh bạch

Việc lược bỏ bánh dự phòng nên được truyền thông rõ ràng, không nên biến thành một “chiêu” cắt giảm âm thầm. Đồng thời, nên tạo cơ hội cho khách mua tùy chọn thêm lốp dự phòng với chi phí hợp lý.

3. Chưa thể “khai tử” hoàn toàn

Trong điều kiện giao thông Việt Nam hiện nay, bánh dự phòng vẫn là trang bị hữu ích, đặc biệt cho những chuyến đi dài, vùng địa hình khó khăn. Khai tử hoàn toàn vật phẩm này sẽ cần thêm thời gian và sự thay đổi lớn trong kết cấu hạ tầng.

Kết luận

Bánh dự phòng ô tô đang đối mặt với nguy cơ “bị khai tử” trong bối cảnh tối ưu chi phí và công nghệ ngày càng phát triển. Tuy nhiên, ở thị trường Việt Nam, nhu cầu thực tế và điều kiện di chuyển vẫn giữ cho bánh dự phòng một vai trò thiết yếu.

Vì vậy, bất kể xu hướng toàn cầu ra sao, bài toán “giữ hay bỏ” bánh dự phòng vẫn cần được xử lý cẩn trọng, linh hoạt, dựa trên nguyên tắc cốt lõi: đặt trải nghiệm và sự an toàn của người dùng lên hàng đầu.

So sánh tình trạng trang bị bánh dự phòng trên các mẫu SUV đô thị (sản xuất 2025)

Lưu ý:

Các mẫu như HR-V, Creta, Seltos tại thị trường Việt Nam 2025 vẫn có bánh dự phòng dạng mỏng (temporary spare tire).

Các mẫu Yaris Cross, Xforce hướng tới thiết kế nhẹ hơn, tối ưu khoang hành lý, không có bánh dự phòng tiêu chuẩn.

Một số thị trường quốc tế có thể thay đổi cấu hình theo từng nước (ví dụ bản tại Nhật, Indonesia, Thái Lan có thể khác với bản Việt Nam).